Gulu la BA NA Community la mitundu yamafuko 54 ku Vietnam

Kumenya: 750

   BA NA ilinso ndi anthu opitilira 90,259 okhala ndi magulu osiyanasiyana amderali omwe amatchedwa Kwa-lo, Gio-lang (Y-lang), Cha-kango, Krem, Roh, Kon Kde, Alacong, Kpangcong ndi Bo-nam. Amakhazikika Kon Tum1 Province ndi kumadzulo kwa Binh Dinh2 ndi Phu Yen3 Madera. Chilankhulo cha BA NA ndi cha Mon-Khmer banja lolankhula.

  BA-NA imakhala makamaka pakukula kwa mpunga, mpunga, zakudya, masamba, zipatso, nzimbe ndi thonje pakukuluka nsalu. Masiku ano, anthu ena a BA NA amalimanso khofi ndi mbewu zina za mafakitale. Kupatula paulimi, a BA NA am'mbuyomu ng'ombe, nkhuku, nkhumba ndi mbuzi. Pafupifupi midzi yonse ili ndi ma forge. M'madera ena, BA NA imatha kupanga mbiya zosavuta. Akazi amaluka nsalu kuti azivala mabanja awo pomwe amuna akuvala matalala komanso kuwoka ukonde. M'mbuyomu, ankayeserera ndalama zomwe ankalipira katundu m'matumbu, nkhwangwa, mabasiketi a paddy, nkhumba, miphika yamkuwa, mitsuko, matumbo ndi njati.

  BA-NA amakhala m'nyumba-zosanja. M'mbuyomu, nyumba zazitali zinali zotchuka komanso zoyenera mabanja. Tsopano mabanja a BA NA amakonda kukhala m'nyumba zazing'ono. M'mudzi uliwonse, mumakhala nyumba yoyanjana yotchedwa linalira womwe umadziwika bwino chifukwa cha kutalika kwake komanso kukongola kwake, ndi likulu la mudziwo pomwe misonkhano ya akulu ndi misonkhano ya m'midzi imakonzedwa, miyambo imachitidwa, ndipo alendo amalandiridwa. Awa ndi malo omwe anyamata osakwatira amagona usiku.

   Malinga ndi chikhalidwe chaukwati, anyamata ndi atsikana a BA-NA amakhala ndi ufulu posankha anzawo okwatirana nawo. Ukwati umachitika malinga ndi miyambo. Banjali limakhala mosinthana m'mabanja awo awiri okhala ndi nthawi yomwe mabanja awiriwa amakhala. Pambuyo pa kubadwa kwa mwana woyamba, amaloledwa kukhazikitsa banja lawo la nyukiliya. Nthawi zonse ana amawakomera mtima komanso kuwalingalira. Anthu am'mudzimo sanapatsidwe mayina omwewo. Ngati anthu omwe ali ndi mayina omwewo akumana wina ndi mnzake, achita mwambowu wogwirizira ndikufotokozera olamulira malinga ndi msinkhu wawo.

   Ana a BA NA ali ndi ufulu wofanana ndi cholowa. Anthu onse m'banjamo amakhala chimodzimodzi.

   BA-NA yopembedza mizimu yokhudzana ndi anthu. Mzimu uliwonse umakhala ndi dzina loyenerera kutsatira matchulidwe adayitanidwa boc (Bambo.) kapena da (Mai.). M'malingaliro awo, wakufayo amasandulika mzimu, choyambirira mzimu umakhalabe m'manda am'mudzimo, kenako zimafika kudziko lamakolo pambuyo pa "kusiya kwambiri”Mwambo. Mwambo uwu ndi kutsazikana komaliza kwa womwalirayo.

  A BA NA ali ndi chuma chochulukirapo cha zolemba za anthu wamba komanso zaluso kuphatikiza miyambo ndi kuvina komwe kumachitika pam zikondwerero ndi miyambo yachipembedzo.

  Zida zoimbira ndizosiyanasiyana, monga ma gong ophatikizika osiyanasiyana, t'rung aliraza, m'bale, klong put, ko-nl, khinh khung goong Zingwe zazingwe ndi kwa-osati, avong ndi kuti-tiep Malipenga. Mphamvu zokongoletsa zoyambirira za BA NA zimawonetsedwa mwa zokongoletsera zake zomangidwa bwino pamakomo awo ndi nyumba zamanda.

Phwando la BaNa'cong chieng - Holylandvietnamstudies.com
Phwando la BaNa'cong chieng ku Kontum (Gwero: Thong Tan Xa Vietnam)

ONANI ZAMBIRI:
◊  KUKHALA KWA ANTHU AKUFUNA 54 ku Vietnam - Gawo 1.
Version Mtundu waku Vietnamese (vi-Ndemanga): CONG DONG 54 Dan toc Viet Nam - Phan 1.
Version Mtundu waku Vietnamese (vi-Ndemanga): Nguoi BA NA trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
◊ etc.

BAN TU THU
06 / 2020

zolemba:
* : Zambiri zakuchulukiraku zikuwonjezedwa malinga ndi ziwerengero za Julayi 1, 2003 za Komiti ya Vietnam Yokhudza Mitundu Yaching'ono.
1 :… Ikusintha…

ZINDIKIRANI:
Chitsime & Zithunzi:  Magulu a Mitundu 54 ku Vietnam, Ofalitsa a Thong Tan, 2008.
◊ Zonse zolembedwa ndi zolemba zazing'ono zakhazikitsidwa ndi Ban Tu Thu - adhanso.biz

(Nthawi zochezera 2,022, maulendo a 1 lero)