Gulu la HA NHI la Magulu a Mitundu 54 ku Vietnam

Kumenya: 361

     Amatchedwanso Co cho, U Ndi Ndi ndi Xa U Ni, a HA NHI ali ndi anthu pafupifupi 19,954 okhala m'maboma a Lai Chau1 ndi Lao Cai 2. Chilankhulo cha HA NHI ndi cha Chiteto-Burmese3 gulu. A HA NHI amapembedza makolo awo akale.

    Amakhala pakudya mpunga m'minda kapena m'minda. Ndi amodzi mwa mafuko omwe ali ndi chidziwitso chabwino pobwezeretsa minda yomwe inali pamalo otsetsereka kumapiri, kukumba ngalande, kumanga madamu ang'onoang'ono, kugwiritsira ntchito ng'ombe ngati chinyengo ndikusamalira mundawo pafupi ndi nyumba zawo.

    Kudulira nyama kumapangidwa. Zokuluka ndi basketry ndizodziwika kwambiri. M'mbuyomu, ambiri a HA NHI amatha kudzipangira zovala. Zovala zachikazi zimasiyanasiyana pamagulu osiyanasiyana: zokongoletsedwa ndi mitundu yokongola (ku Lai Chau) kapenaku Lao Cai).

    A HA NHI amakhala ndi moyo wokhala chabe. Nyundo iliyonse imakhala ndi mabanja 50-60. HA NHI imakhala m'mabanja ambiri. Mtundu uliwonse umakhala ndi nthambi zambiri. Chaka chilichonse, pa Chaka Chatsopano cha Lunar, a mzera womwewo amasonkhana kuti amvere bambo wachikulire akunena za makolo awo. Mndandanda wina umakumbukira zaka 40 zapitazo.

    Ana nthawi zambiri amatchula dzina la abambo awo kapena la chinyama choyimira masiku awo obadwa monga dzina lawo lapakati. Anyamata ndi atsikana ali ndi ufulu wosankha okondedwa wawo. Banja lililonse limakwatirana. Pambuyo paukwati woyamba mnyamatayo ndi atsikana amakhala mwamuna ndi mkazi. Mkwatibwi amabwera kudzakhala ndi banja la amuna awo ndipo amatenga dzina la banja la amuna awo. Malo okhala Matrilocal amawonedwanso. Banja lachiwiri limakonzedwa pamene banjali lalemera kapena kukhala ndi mwana.

    Miyambo ya maliro imasiyana malinga ndi madera, koma zochitika zina zofala. Munthu akafa, gawo la chipinda chake limasweka, ndipo guwa la nsembe limatsitsidwa. Mtembo wamunthuyo umayikidwa pabedi m'khichini ndikuwikidwa m'masiku abwino ndi masiku. Palibe manda a mudzi wonse. Manda sadzazidwa ndi dothi lophimbidwa ndi udzu.

    Kuzungulira manda, miyala inaundikiridwa; palibe nyumba yamaliro yomwe imamangidwa.

    A HA NHI ali ndi nthano zambiri zakale komanso nkhani zazitali n ndima. Mnyamata ndi atsikana amatenga zovina zawo motsatana ndi kamvekedwe. Amawonetsa chikondi chawo b akusewera masamba-oboe, milomo zither ndi zitoliro. Atsikana achichepere amakonda kusewera am-ba met-du, tuy-huy or ndi-xi (zitoliro zamitundu yosiyanasiyana) usiku. Anyamata achichepere amasewera lakhu, chingwe zither. Pa zikondwererozo, pamaimba ng'oma, zinganga ndi zisudzo. A HA NHI ali ndi nyimbo zambiri monga lullabies, nyimbo za duet, nyimbo muukwati wolira maliro aukwati, kulandira alendo, ndi kulandira Chaka chatsopano. Nyimbo yaukwati wa HA NHI mu Chigawo Cha Muong Te of Chigawo cha Lai Chau imapangidwa ndi ma 400.

Ha Nhi Hamlet - Holylandvietnamstudies.com
Nyumba ya HA NHI ku Lao Cai (Source: VOV dziko)

ONANI ZAMBIRI:
◊  KUKHALA KWA ANTHU AKUFUNA 54 ku Vietnam - Gawo 1.
◊  Gulu la BA NA Community la mitundu yamafuko 54 ku Vietnam.
◊  Gulu la BO Y Gulu la amitundu 54 a Vietnam.
◊  Gulu la BRAU la Magulu a Mitundu 54 ku Vietnam.
◊  Gulu la BRU-VAN KIEU la Magulu a Mitundu 54 ku Vietnam.
◊  Gulu la CHO RO la Magulu a Mitundu 54 ku Vietnam.
◊  Gulu la CO HO la Magulu a Mitundu 54 ku Vietnam.
◊  Gulu la CONG la Magulu a Mitundu 54 ku Vietnam.
◊  Gulu la CHUT la Magulu a Mitundu 54 ku Vietnam.
◊  Gulu la CHU RU la Magulu a Mitundu 54 ku Vietnam.
◊  Gulu la CHAM la Magulu a Mitundu 54 ku Vietnam.
◊  Gulu la DAO la Magulu a Mitundu 54 ku Vietnam.
◊  Gulu la GIAY la Magulu a Mitundu 54 ku Vietnam.
Version Mtundu waku Vietnamese (vi-Ndemanga): CONG DONG 54 Dan toc Viet Nam - Phan 1.
Version Mtundu waku Vietnamese (vi-Ndemanga) ndi Web-Voice (Webusayiti):  Nguoi BA NA trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Mtundu waku Vietnamese (vi-Ndemanga) ndi Web-Voice (Webusayiti):  Nguoi BO Y trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Mtundu waku Vietnamese (vi-Ndemanga) ndi Web-Voice (Webusayiti):  Nguoi BRAU trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Mtundu waku Vietnamese (vi-Ndemanga) ndi Web-Voice (Webusayiti):  Nguoi BRU-VAN KIEU trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Mtundu waku Vietnamese (vi-Ndemanga) ndi Web-Voice (Webusayiti):  Nguoi CHO RO trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Mtundu waku Vietnamese (vi-Ndemanga) ndi Web-Voice (Webusayiti):  Nguoi CHAM trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Mtundu waku Vietnamese (vi-Ndemanga) ndi Web-Voice (Webusayiti):  Nguoi CHU RU trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Mtundu waku Vietnamese (vi-Ndemanga) ndi Web-Voice (Webusayiti):  Nguoi CHUT trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Mtundu waku Vietnamese (vi-Ndemanga) ndi Web-Voice (Webusayiti):  Nguoi CONG trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Mtundu waku Vietnamese (vi-Ndemanga) ndi Web-Voice (Webusayiti):  Nguoi DAO trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Mtundu waku Vietnamese (vi-Ndemanga) ndi Web-Voice (Webusayiti):  Nguoi GIAY trong Cong dong 54 Dan toc anh ku Vietnam.
Version Mtundu waku Vietnamese (vi-Ndemanga) ndi Web-Voice (Webusayiti):  Nguoi GIA RAI trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Mtundu waku Vietnamese (vi-Ndemanga) ndi Web-Voice (Webusayiti):  Nguoi HA NHI trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
◊ etc.

BAN TU THU
07 / 2020

zolemba:
1 :… Ikusintha…

ZINDIKIRANI:
Chitsime & Zithunzi:  Magulu a Mitundu 54 ku Vietnam, Ofalitsa a Thong Tan, 2008.
◊ Zonse zolembedwa ndi zolemba zazing'ono zakhazikitsidwa ndi Ban Tu Thu - adhanso.biz

(Nthawi zochezera 1,059, maulendo a 1 lero)