Mbiri ya TET MAGAZINES ku Cochin China - Gawo 1

Kumenya: 440

HUNG NGUYEN MANH

   Atolankhani angapo azaka zapakati pa 30 ndi 40 azikhulupirira kuti Mr. Diep Van Ky [Onetsani Văn Kỳ] iyeyo ndiye anali munthu woyamba kuchitapo kanthu pofalitsa magazini yoyamba yamasika, kutsatira kwake kutsatira gulu la atolankhani - omwe ndi "Dong Phap"[Đông Pháp] Ndiwo [Ndi báo] (French Indochina magazine) wa khansala wa tawuni Nguyen Kim Dinh [Nguyễn Kim Đính] mu 19271.

     Ngakhale magazini imeneyo inali ya Nguyen Kim Dinh [Nguyễn Kim Đính] - Mkonzi wake anali Tran Huy Lieu [Trần Huy Liệu] - The Dong Phap [Đông Pháp] nthawi inali magazini yapadera yomwe idakakamira gulu ladziko - lomwe lidakwiya kwambiri panthawiyo - kotero lidapangitsa chidwi cha anthu ambiri omwe adalandira ndikuliwerenga. Pachifukwachi, chakumapeto kwa 1927, magazini ya Springtime Time Magazine, yomwe inali ndi masamba ochepa komanso kukula kwake, inali itayamba kusindikizidwa ndi mitundu yofiira ndi yakuda, ndipo inali itangogulitsidwa nthawi yomweyo.

     Kodi ndimotani momwe zolembedwazo zinalandiridwira bwino ndi owerenga?

    Kodi zidali chifukwa chakuwoneka kwamaina akulu andale monga Phan Chau Trinh [Phan Chau Trinh], Phan Boi Chau [Phan Bội Châu], kapena Bui Quang Chieu [B Qui Quang Chiêu]? Choonadi chikutsimikizira izi - Zinali chifukwa cha wandakatulo Nguyen Khac Hieu [Nguyen Khac Hieu] ndi ndakatulo yake "Kusangalala Namasika"Chơi Xuân]. Kuwerenga ndakatulo iyiChơi Xuân”Zolembedwa mwachidule m'ma 30 ndi 40, poyamba tikhoza kukhulupirira, kuti amatiuza chisangalalo ndi kudzoza kwa woledzera potulutsa kapu yake ya vinyo ndikumwa kamodzi, koma mwachikhulupiriro chathu, anali kupanga, kuwunikira koyambirira kwa miyambo yonse yosangalala ndi nthawi yachisanu m'nthawi yonse yakale, kuyambira China mpaka Dziko Lathu. Zonsezi ndimaganizo aumunthu, andale komanso ankhondo…, cholinga chake ndi kudzutsa kukonda dziko lanu.

    Panthawi imeneyi, ngakhale kuti anali atamasulidwa kale ku zolemba za ku China komanso zaku China zomwe zidalembedwa ku Vietnam, wolemba ndakatuloyu yemwe amafuna kukhala ndi moyo wachifalansa komanso kuphunzira kulankhula Chifalansa, sanathe kuleka "zomangamanga zake".

    Kenako kunabwera maonekedwe a Kuposa Chung [Thần Chung] (Chozizwitsa Cha Bell) Kutulutsa Kwa Kutentha mu 1929 - Ndizomvetsa chisoni kuti Kuposa Chung [Thần Chung] anali wamasiku ochepa; idawonekera pa Januware 7, 1929 ndipo adamwalira ali aang'ono kwambiri pa Marichi 25, 1930.

   The Kuposa Chung [Thần Chung] tsiku ndi tsiku anali ndi ma distinc omwe amayamikiridwa kwambiri ndi owerenga panthawiyo:

     Koloko yam'mawa imapitiriza kupatsa makolo athu zokhumba zabwino za atatuwo Teet [Tet] masiku. Popeza ndife odera nkhawa komanso okonda dziko lathu lakale, tikukhulupirira kuti tidzakhala ndi mipata yambiri masiku amasiku ano. ”

    Cha m'ma 30, panalibe nyuzipepala zambiri zolembedwa mu "Quoc ndi"(Chilankhulo cha Chilatini), ngakhale anthu olemba mabuku anali atadziwa mawu achi Latinized. Mwa manyuzipepala osowa kwambiri, a Kuposa Chung [Thần Chung] tsiku ndi tsiku ndidali wopambana kwambiri.

   Mwa gulu la atolankhani akulemba manyuzipepala ndi magazini, nthawi ya Cong Luan [Công Luận] (Maganizo Aanthu) tsiku ndi tsiku anali ndi chitsogozo chowonekera: kukhala ndi gulu losiyana la osintha pa Nkhani iliyonse ya M'nyengo Yamasika - mwachitsanzo nkhani yapadera ya masika ya chaka cha 1931 idalembedwa ndi akonzi Nguyen Van Ba [Nguyen Van Ba] ndi Phu Duc [Phu Duc]. Ndi nyengo yotsatira yophukira ndidakumana nayo Ndi Khac Thieu [Võ Khắc Thiệu], Diep Van Ky [Onetsani Văn Kỳ], ndiye Tran Thieu Quy [Trần Thiệu Quý].

    Ngakhale kuyamikiridwa ndi owerenga akadali ndi Kuposa Chung [Thần Chung] tsiku ndi tsiku - gulu Ky, Ba'[Ku, Bá] kutchuka kunachepetsedwa atapita kukagwirira ntchito Cong Luan [Công Luận] tsiku ndi tsiku.

    Mlandu wofananawo ndi womwe Tran Thieu Quy [Trần Thiệu Quý] - pamene anali kuyang'anira Kutsatsa Lap [Wosalowerera ndale] (Opanda tsankho) tsiku ndi tsiku, anali kuyamikiridwa kwambiri ndi owerenga, koma atalowa nawo Cong Luan [Công Luận], pang'ono pang'ono pang'ono adayamika.

      Nkhani yakumapeto - yomwe idasindikizidwa munthawi yamasika - ngakhale idafotokozedweratu ndikuwunikiridwa - amayeneranso kugawana zomwe zidzachitike mdzikolo munthawi zosiyanasiyana. Yoyamba inali nthawi yazovuta zachuma - ndipo m'magazini ya kasupe yomwe idasindikizidwa pa 14 February, 1931, wolemba Nguyen Van Ba [Nguyen Van Ba], mkonzi, adadandaula za mavuto omwe anthu aku Cochin China adalemba m'nkhani yake yotchedwa: "Teet [Tet] za chaka chatha ndipo Teet [Tet] chaka chino ”. Tiwerengenso ndime, yodzaza ndi chiyembekezo, m'ndime yake kuti titha kufanizira ndi gawo lokonda moyo Tan Da Nguyen Khac Hieu [Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu] anali atalemba m'nkhani yake yotchedwa: "Kusangalala ndi nthawi yachilimwe", yomwe tanena pamwambapa.

    "... .Pomwe tinali kusangalala komaliza Teet [Tet] nthawi, tonse tinali otsimikiza kuti tidzatha kusangalala ndi nthawi ya Tet ya chaka chino, koma sitimayembekezera kuti izikhala chonchi. Chaka chatha tinalibe Teet [Tet] nthawi ngati chaka chino Teet [Tet] nthawi ndi kunena chowonadi, sitinakhalepo ndi zofananira Teet [Tet] munthawi ya mbiri ya Cochin China.

Zachisoni bwanji chaka chino Teet [Tet] nthawi ndi? Izi ndizachisoni bwanji Wolemba Vi [Tân Vị] Teet [Tet] nthawi?

    “… Musaganize za masiku akutali, kuyambira masiku omaliza Wolemba Vi [Tân Vị] chaka (1871) mpaka pano, atakhala pansi pa French Protectorate, aliyense ku Cochin China amakhala mosangalala, ndipo nthawi iliyonse Teet [Tet] adabwera, anthu adamwa kuti moni mokondwa nthawi yachilimwe mpaka chaka chatha (1930), pomwe nyengo ndi mawonekedwe sizinali zachimwemwe komanso zosangalatsa monga kale, koma kuyambira makumi asanu ndi awiri kudza makumi asanu ndi atatu pa zana a Teet [Tet] m'mlengalenga timatha kuwonedwa. Aliyense wobadwa padziko lino lapansi angazindikire izi. Komabe, zonse zimasinthidwa mu izi Tan Vi Tet [Tân Vị Tết] nthawi, wina akhoza kunena kuti chaka chatha takhala tikuchita zinthu khumi pomwe chaka chino tiribe ngakhale imodzi. Chaka chatha, shopu yogulitsa silika Catinat Street imatha kugulitsa tsiku lililonse silika mazana anayi kapena asanu a silika, chaka chino, imangogulitsa ma piastor makumi atatu kapena makumi anayi patsiku. Aliyense akudandaula zakumana ndi zoperewera… ”

     Pankhani ya Inde basi [Chidwi] (People's newspaper) - Wolemba nkhani Bui Wanga [Bùi Thế Mỹ] anali atatulutsa nkhani zitatu zotsatizana ndi nthawi ya Springtime: mu 3-1940-1941. Kupatula iwo, magazini a Dang Ngoc Anh [Dang Ngoc Anh] ndi Mayi Van Ninh [Mayi Văn Ninh] adafalitsa nkhani zitatu mzaka zotsatizana 3-1943 ndi 1944.

    Ngati "mzimu" wopanda tanthauzo unamvekedwa munthawi yamavuto azachuma, ndiye kuti, nthawi yanthawi yankhondo, mawu omwewa amawatumikirabe anthuwa ndi malingaliro awo okwiyitsa. Tiwerengerenso nkhani yofalitsidwa pa Zamgululi [Tiện Tín] mu 1945.

    “… Ndi anthu okhawo omwe anali atabisala pansi pa ngalande ndi omwe amatha kudziwa kukula kwa nthaka; ndipo okhawo omwe adapita kunyanja amakhoza kudziwa kukula kwake kwa nyanja. M'zaka 6 zapitazi, dziko lathu linali lofanana ndi sitima yapanyanja, pomwe mkati mwake muli ngalande yaying'ono yoti mugonere. ”

… PITIRIZANI…

ZINDIKIRANI:
1: Malinga ndi DAO WANGULUMIDWA [Đào Hùng] - Magazini a Tet kasupe - Werengani ndikuwona Padziko Lonse Lapansi Magazini - Masika a Nham Wopanda [Nhâm Thìn] - 1952 - osindikizidwa pa Wo Van Van [Ndi Văn Vân] malo ogulitsa - Saigon [Sài Gòn].

ONANI ZAMBIRI:
◊  Mbiri ya MAGAZINI A TET ku Cohin China - Gawo 2

BAN TU THU
11 / 2019

(Nthawi zochezera 1,750, maulendo a 1 lero)